Wyrównywanie optyczne (nazywane również dopasowaniem optycznym) znaczy nic więcej jak tylko: rozmieszczenie liter tekstu, posługując się urządzeniem high-tech, jakim jest ludzkie oko, tak aby tekst ten wyglądał - dobrze.

Wyrównanie interlinii
Wielu projektantów jest zdziwionych odkrywając fakt, że użycie liczbowo konsekwentnej interlinii (odstępu między wierszami) nie prowadzi do spójnego obrazu pionowych odległości pomiędzy liniami liter. Szczególnie jest to widoczne w przypadku składu trzech lub więcej linii za pomocą czcionek typu tytułowego.

Przykładowo, jeśli wiersz składa się jedynie z wielkich liter (majuskuł, wersalików) to wtedy nie występują opuszczenia (takie jak w literach g, j, p, y). Efektem tego jest zbyt duże światło odstępu poniżej tego wiersza. Dodatowo taki wiersz, składający się z samych majuskuł, wydaje się być wyższy od wiersza z przeważającymi małymi literami co sprawia wrażenie zmniejszonego nad nim światła. Jest to więc świetny przykład na potrzebę zastosowania wizualnego wyrównania. Należy zmodyfikować interlinię powyżej i poniżej wierszy pisanymi wielkimi literami tak aby efekt wizualny był jednolity nie zważając na to co mówią konkretne liczby.

Podobnie jest w przypadkach gdy wiersz z dużą ilością liter z opuszczeniami (g, j, p, y) i elementami uniesionymi (b, d, f, h, k, l, t) występuje pod lub nad wierszem bez takich liter lub z małą ich ilością. Odstęp między wierszami wydaje się być nierówny mimo, że wartość liczbowa ineterlinii jest dokładnie taka sama. Należy więc dokonać wizualnego wyrównania tak aby wiersze zaczęły wydawać się równomiernie rozstawione.

Tekst został złożony z jednolitą interlinią 21/24 ale środkowe wiersze wydają się za bardzo ściśnięte.	Gdy interlinia jest ustawiona odpowiednio na 21/22, 21/26 i 21/22, odstępy między liniami wydają się równomierne.

Wyrównanie w poziomie
Wizualne niedopasowanie rozmieszczenia w poziomie może objawić się w składzie wykonanym zarówno krojami tekstowymi jak i tytułowymi. Oczywiście najbardziej widoczne jest ono przy wyrównywaniu tekstu do lewego (lub prawego) marginesu lub justowaniu na format. Dlaczego? Otóż komputer wyrównuje pozycję znaków (włączając w to znaki przestankowe, cyfry i symbole) na podstawie ich parametru jakim jest pozycja krawędzi pola, w którym to polu jest umieszczony znak. Pola i kształty pewnych znaków takich jak „T” lub „A” lub „1” czy też kropka „.”, przecinek „,” itp. wytwarzają swoistą dziurę lub wcięcie na początku lub końcu wiersza w stosunku do znaków znajdujących się powyżej i poniżej.

Problem ten jest bardziej zauważalny przy składzie dużymi rozmiarami znaków - w tytułach, podtytułach, czy też przy wykorzystywaniu inicjałów. Aby go rozwiązać trzeba po prostu przesunąć litery do wewnątrz lub na zewnątrz bloku tekstu (w zależności od stosowanego oprogramowania składu robi się to na kilka różnych sposobów). Przy korygowaniu tego rodzaju problemów pomocne jest przypatrzenie się tekstowi z dalszej odległości, gdyż czasem trudno jest określić jak duże przesunięcie jest wystarczające. Gdy mamy wątpliwości możemy zastosować zasadę im mniej tym lepiej. Nie starajmy się korygować w ten sposób składu małymi stopniami pisma ani dużych partii tekstu - jest to bardzo czasochłonne a rezultaty są i tak ledwie zauważalne przy małych rozmiarach liter.

Wielka litera T powoduje, że górny wiersz wydaje się nieznacznie wcięty.	Minimalne przeciągnięcie pierwszego wiersza w lewo sprawia, że blok tekstu ma wyrównaną lewą krawędź.

UWAGA: Na ekranie tekst złożony italikiem prawie nigdy nie wygląda tak żeby miał wyrównaną krawędź - szczególnie gdy jest centrowany. Jest to zwykle jedynie złudzenie optyczne, tak więc należy być czujnym i nie dokonywać zbyt wielu (jeśli wogóle) korekt bo inaczej można otrzymać efekt przekoszenia całego tekstu.

Komputerowy skład tekstu umożliwił brak angażowania myślenia przy tworzeniu typografii z technicznie spójnym pozycjonowaniem liter ale zawsze, zawsze, zawsze trzeba używać naszych oczu jako ostatecznego arbitra oceniającego poprawność wyrównania.

Autor: Ilene Strizver